Hier een beknopte samenvatting met info om mee te starten en te overleggen met je behandelend Arts / Gynaecoloog.

Voor testosteron geldt, eerst altijd in bloed bepalen (altijd met veneuze bloedafname, vingerprik is niet betrouwbaar). Je kan dat zelf doen of aan je behandelend Arts / Gynaecoloog vragen.

1. Totaal pakket om je Testosteron Stofwisseling in kaart te brengen bestel deze 3 testen: vrije Testosteron + DHEA-S + Androsteendion – Voor zowel mannen als vrouwen geeft dit een goed overzicht DHEA-S wordt omgezet in Androsteendion en dat wordt weer omgezet in Testosteron, de vrije Testosteron is een berekende waarde die berekend kan worden uit Totale Testosteron + SHBG + Albumine. Deze 3 testen bij elkaar geven een mooi overzicht van de Testosteron Stofwisseling. Voor inzichten in hormonale onbalans en het toepassen van bio-identieke Hormone Replacement Therapy bij vrouwen en mannen. Let op! dit moet NUCHTER en tussen 07.00 – 10.00 geprikt worden.

2. Dihydrotestosteron (DHT) bestel deze test: Dihydrotestosteron (DHT) DHT is vermindert bij: Hypogonadisme, 5-alpha-reductase deficiëntie, syndroom van Klinefelter, impotentie, levercirrose, oestrogeenbehandeling. DHT is verhoogd bij: Vroegtijdige puberteit, adrenogenitaal syndroom, bijnier tumoren, testis en eierstok tumoren, hirsutisme, polycysteuze eierstokken. Toch zie ik in mijn praktijk dat vrouwen met veel haargroei wel degelijk een te lage vrije Testosteron kunnen hebben!

De vrije Testosteron (ISSAM) wordt berekend uit de 3 testen die hierbij uitgevoerd worden:

1. Testosteron (wordt ook wel totale Testosteron genoemd)

2. SHBG (Sex Hormoon Bindend Globuline)

3. Albumine

Deze drie waarden worden tevens apart gerapporteerd. En de vrije Testosteron wordt berekend uit deze 3 waardes met deze vrije Testosteron calculator de normaal waarden vrije Testosteron = 0.020 – 0.080 nmol/l (volgens ISSAM) het kan per lab iets verschillen. Bij een te lage vrije Testosteron mag je Testosteron therapie toepassen en bij controle in bloed mag deze de bovengrens van de normaalwaarde aantikken, maar deze mag er niet overheen! Persoonlijk heb ik mijn vraag dat ik denk, wat als je 0.030 hebt en verbeterd met Testosteron Therapie en dat je dan zou aanvullen tot de bovengrens van de normaalwaarde, dat zou toch ook moeten kunnen?

Vrije Testosteron kan ook bereken worden volgens Free Androgen Index (FAI). Hierbij wordt Totale Testosteron gedeeld door de SHBG en dan keer 100 gedaan. De normaal waarden vrije Testosteron (FAI) = kleiner dan 1% dit is echt een tekort en 1,1%-5% is normaal zeggen ze, maar in de praktijk melden behandeld specialisten dat sommige vrouwen het heel goed doen bij een waarde van 8% FAI. Bij een waarde van minder dan 1% mag Testosteron therapie worden toegepast waarbij met vervolgcontroles in bloed (1ste keer na 6 weken en dan 1x per 3 maanden) de FAI max 5% mag worden. Persoonlijk heb ik hier nog vraagtekens bij omdat ik vrouwen significante en specifiek zie verbeteren met Testosteron therapie (wat dan niet met Progesteron of Oestrogeen lukt) en als startwaarde een FAI van 2% hadden. Ook heb ik mijn persoonlijke vraagtekens bij: als je 1% hebt en je mag Testosteron therapie toepassen om je FAI max 5% te maken, waarom zou je dat dan ook niet mogen als je FAI 2% of 3% is? Dan zouden we toch kunnen stellen dat indien vrouwen significatie en specifieke verbetering met Testosteron therapie ervaren de maximale FAI 5% mag zijn? Ik zelf ben er voorstander van om de FAI op max 5% te houden.

Vrije Testosteron is dus altijd een berekende waarde en deze is belangrijk om te bepalen of Testosteron Therapie nuttig kan zijn, niet de totale Testosteron, daar heb je niks aan, je moet de vrije Testosteron weten!

Wat ook interessant is zijn de referentiewaarden van Totale Testosteron voor vrouwen, deze zijn in Nederland veel lager dan in Amerika.

In Nederland = 0.3 – 1.6 nmol/l (bron)

In Amerika = 15 – 70 ng/dl als je dit omrekent naar nmol/l is dat 0.5 – 2.4 nmol/l

Per laboratorium kunnen hier lichte variaties in zitten.

TESTOSTERON = is meer dan alleen libido, voelt ook als motivatie en je ‘drive’ om dingen te doen om een makkelijke blije manier, laag Testosteron is geen zin hebben, geen motivatie hebben. Ook kan je merken alsof je minder zelfvertrouwen hebt. Testosteron verminderd ontstekingen in de gewrichten. Omgekeerd: testosteron tekort draagt bij aan gewrichtsontstekingen. Testosteron is ook belangrijk voor je spierkracht. Wist je dat een vrouw ook zelf testosteron aanmaakt in haar eierstokken en bijnieren.

Wat ik in mijn praktijk vooral zie is dat vrouwen met te lage vrije Testosteron van alle leeftijden! dus niet alleen vrouwen van rond de menopauze, vaak deze klachten en symptomen hebben: weinig spierkracht, zwakker spieren zoals zwakker rugspieren en beenspieren en armspieren, moeite met staan op je benen, zware benen, geen kracht in je handen hebben, chronisch moe en energie verlies, overgevoelig voor allerlei prikkels!, snel verzuurde spieren dit kan bij vrouwen in de menopauze en postmenopauze vrouwen echt extreem worden in significant slechter trappen lopen, minder lang kunnen staan! minder goed kunnen bewegen (omdat alles zeer doet en je moe bent en nergens geen zin meer in hebt) heel veel last hebben van prikkels. Zeer slechte vetverbranding, zo makkelijk dik worden en dik blijven. Ook de donkere deken van psychologische klachten zoals depressie en nergens zin in hebben geen motivatie hebben, niet weten wat je moet op deze planeet, enorm afgevlakt voelen kunnen ook allemaal komen door te lage vrije testosteron. Ook angsten en andere psychische- en zelfs soms ook psychiatrische klachten en ziektebeelden kunnen voortkomen vanuit vrije Testosteron tekort (en andere hormoon tekorten). Iedereen heeft weer een ander pakket aan klachten, bij Testosteron tekort, en je hoeft ze ook niet allemaal te hebben. Besef dat de perimenopauze begin 30 kan beginnen. Postmenopauzale vrouwen kunnen ook BIO-identieke hormone replacement therapie beginnen op elke leeftijd.

Hieronder mijn persoonlijke ervaring (ik ben geboren in 1971): toen ik Testosteron (Androgel) ging gebruiken (na 3 maanden progesteron en oestrogeen). Mijn vrije testosteron ISSAM was 0.016 (te laag) en FAI 2,15 (zogenaamd okay) (androsteendion en DHEA-S waren beiden normaal in het middel van de normaalwaarde). Testosteron is niet wat de meeste mensen denken (sex, geil, opgefockt zijn en agressie). Het is heel wat anders, ook tot mijn grote verbazing. Het is het lichtste wat ik ooit gevoeld heb aan supplementen, partydrugs, hormonen en ‘whatever’, het is veel lichter dan progesteron en oestrogeen. Ik kon de Frequency van Unconditional Love waarnemen. Het is mega licht en mega helder. Kon heel duidelijk waarnemen dat het verschillende onderdelen in mijn hersenen activeerde en dat er balans kwam tussen de linker- en rechterhersenhelft (hier denk ik ook aan onvermogen om trauma te verwerken bij te lage vrije Testosteron, voldoende Testosteron is ook je weerbaarheid tegen de wereld). Als Testosteron in je ‘sweetspot’ zit, dat is de optimale dosering op dat moment voor verbetering, treedt er een oase aan rust en ontspanning op met significante helderheid, alles gaat zoveel makkelijker. Op Progesteron ging ik al dieper slapen terwijl ik geen slaap problemen had, maar met Testosteron erbij werd mijn slaap echt mega diep, zo diep als kleine kinderen kunnen slapen. Ik heb veel meegemaakt, maar ik vond dit echt mega WOW. Wat ook heel indrukwekkend is, is dat mijn neuroplasticity mega verbeterde. Liep ik met stijven heupen, benen, knieen, voeten rond voorheen met chronische spanning op mijn spieren, waren met Testosteron in mijn ‘sweetspot’ dosering, op de 3de dag al na starten met Testosteron, deze klachten 80% minder!!! Ik liep weer bijna helemaal soepel en pijnloos, alsof ik ineens weer 25 jaar jonger was en kon ook al meer spierkracht voelen. Het lijkt wel, zo voelt het in mijn lichaam, alsof je spieren op slot gaan en je kan ze niet meer goed gebruiken (geen kracht ermee zetten) bij Testosteron tekort. Als aanvulling hierop kan ik ook delen dat ik deze klachten al 3 jaar! had, en al heel veel magnesium, kalium, calcium, mineralen (en nog wel meer) had genomen en geprobeerd in hele hoge doseringen en mijn spierstijfheid, spierspanning en spierpijnen verminderde helemaal niet! Op de 3de dag Testosteron gedoseerd in mijn ‘sweetspot’ gingen al deze klachten 80% weg, echt bizar! Ook mijn overgevoeligheid voor prikkels was 80% weg en ik kon veel makkelijke informatie verwerken in mijn hersenen. Als na de ‘sweetspot’ dosering mijn Testosteron weer daalde kreeg ik mijn klachten weer precies hetzelfde terug en dat terwijl ik al 3 maanden Progesteron en Oestrogeen had genomen en deze 2 hormonen niet dit effect hadden op deze klachten van mij.

Zo zie je dus dat Testosteron een enorm effect heeft op je neuroplasticity! En al die oude mensen maar traag, stijf en stram worden. Dit geeft mij wel een hele andere kijk op ouderdomsklachten en -ziekten, ik denk nu meteen, hoe laag zijn je hormonen en hoe goed zou je kunnen verbeteren met het optimaliseren van je hormonen met BIO-identieke hormonen! In Amerika zijn er ook life-extention klinieken die aan microdosing BIO-identieke hormonen doen, om gezondheid en well-being te optimaliseren.

De NHG standaard biedt nog geen Testosteron voor vrouwen. Wel biedt de NHG standaard Testosteron voor mannen, dit is de zogenaamde Androgel. Androgel bevat 20 mg Testosteron (BIO-identiek!) per pompje. Testosteron dosering voor vrouwen is 2 to 20 mg per week! 2x in de week een druppel Androgel kan bij vrouwen echt wonderen doen en een effecten hebben wat je dus niet met Progesteron en Oestrogeen voor elkaar krijgt. Soms wordt er gedoseerd tm 5 mg Testosteron per dag.

Als je met Testosteron wilt beginnen dan is het wel belangrijk om je baseline – dus voordat je begint met Testosteron! – te prikken in bloed (bloedafname tussen 07.00 – 10.00 in de ochtend en nuchter! is belangrijk en een veneuze afname! vingerpikken zijn niet betrouwbaar!) met Totaal Testosteron + SHBG + albumine => hieruit kan dan ook je Vrije Testosteron berekend worden en dat is de Actieve Testosteron! deze moet je weten, alleen Totaal Testosteron heb je niks aan omdat het voor ca 98% gebonden zit aan SHBG (Sex Hormoon Bindings Globuline) en dat Testosteron wat gebonden is, is inactief in je lichaam! Je kan dan Testosteron gaan nemen en de eerste keer na 6 weken controleren en dan 1x per 3 maanden je Vrije Testosteron controleren, die mag de bovengrens van de normaalwaarde aantikken, maar mag er niet overheen! Totaal Testosteron heb je niks aan als controle, je moet de Vrije Testosteron prikken! Als je dan toch bloedonderzoek doet prik dan ook een DHEA-S mee, ja er moet een -S achter, dus niet DHEA prikken, daar heb je niks aan. Met DHEA-S kan je zien hoeveel bruikbare DHEA je in je lichaam hebt, dit is een bouwsteen waar Testosteron en Oestrogeen uit worden aangemaakt.

Chronische inflammatie verlaagd DHEA-S! In een META analyse onder 22.000 mannen is gebleken dat lage Testosteron een correlatie heeft met mortaliteit en cardio-vasculaire gezondheid. Een andere studie gaaf aan dat 40% van de mannen met diabetes allemaal lage Testosteron hadden. Helaas zijn er nog weinig wetenschappelijke data als het gaat om lage Testosteron bij vrouwen. Anno juni 2025 zijn er 3 landen op de wereld die pharmacy kwaliteit Testosteron voor vrouwen hebben op recept en het heet: Androfeme. Androfeme heeft 10 mg Testosteron per 1 ml creme en wordt vaak geadviseerd om per 0,5 ml creme te doseren (= 5 mg). Er zijn ook magistrale apotheken wat voor sommige mensen prettiger kan zijn, het is wel kostbaarder, omdat het handmatig op de dosering wordt gemaakt die voor de client als fijn wordt ervaren. En ook nog een interessant weetje: 10x de standaard dagdosering van Testosteron is veilig bij transsexuele mannen, dit zijn dus vrouwen die om transformeren naar man. Sommige vrouwen reageren niet goed op Testosteron, het blijft per persoon enorm verschillen.

Testosteron therapie bij peri/post en menopauzale vrouwen kan gestart worden na 6 weken tot 4 maanden na start van progesteron en oestrogeen aldus Dr. Kelly Casperson. Vaak is wenselijk dat eerst oestrogeen voldoende hoog is, maar sommige vrouwen kunnen hun klachten juist meer hebben vanuit een Testosteron tekort, veel behandelaars hebben dat nog niet door en focussen te veel op Progesteron en Oestrogeen alleen.

Testosteron therapie bij jonge mensen met chronische vermoeidheid, ME, CVS, psychische klachten zoals depressie en angsten ook zeer waardevol en soms ook noodzakelijk zijn.

SUPPLEMENTEN voor Testosteron, ik kan heel kort zijn en ik spreek ook uit persoonlijke ervaring, Pregnenolon, DHEA, Boron, Maca, alle supplementen schieten mega tekort! Ik adviseer daarom ook geen supplementen om je Testosteron te verhogen volgens ISSAM en FAI standaard (waarbij ik voorstander ben van max 5% aanhouden).

VOORBEELD UIT MIJN PRAKIJK vrouw postmenopauzaal 54 jaar oud (baarmoeder en eierstokken intact), al heel haar leven chronisch moe, overprikkeld, depressief, schuldig en angstig. Sinds de overgang hele nachten wakker liggen en super slecht slapen en vele opvliegers per dag. Deze overgangsklachten zijn na 3 maanden Progesteron en Oestrogeen 100% weg en ook haar levenslange klachten waren afgenomen. Bij het starten van Testosteron therapie voelde ze gelijk verbetering van haar levenslange klachten, alsof er een schakelaar omging.

Hieronder haar bloedonderzoek. Een vrije Testosteron waarde die 10x lager is dan de laagste normaalwaarde! en een FAI van 0,25 heeft! Echt shocking laag, en verklaart ook waarom ze al heel haar leven zoveel last had van haar klachten. En ik vraag mij dan ook af of deze vrouw SNP’s heeft op de enzymen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van Testosteron. Wat vaker zal voorkomen en helemaal niet herkent wordt door behandelaars.

Ik volg een aantal Amerikaanse- & Engelse Artsen die gespecialiseerd zijn in Hormone Replacement Therapie en zij zeggen allemaal hetzelfde. Hier de linken naar hun Instagram pages, zodat jij ook hier wijs van kan worden. Neem even een paar weken de tijd om hun content te lezen, want dan kan je lezen dat de BIO-identiek hormonen juist een anti-kanker werking hebben, anti-inflammatoir zijn, beschermen juist hart en bloedvaten, behouden de kwaliteit van collageen en botten. Besef je dus dat de afname van hormonen zorgt voor chronische systemische inflammatie!

https://www.instagram.com/menopause_doctor/

https://www.instagram.com/kellycaspersonmd/

https://www.instagram.com/estrogen_matters/

https://www.instagram.com/drmaryclaire/

https://www.instagram.com/tarathornehealth/

Belangrijk is voor vrouwen (peri-menopauze, menopauze en post-menopauze) dat je eerst je Progesteron en Oestrogeen optimaliseert en dan erna evt ook Testosteron optimaliseert. Elk lichaam is anders en ook de veroudering van het lichaam kan ervoor zorgen dat de doseringen dan moeten worden aangepast. De eerder genoemde Artsen die ik volg zeggen ook allemaal: als het niet goed voelt dan doe je het verkeerd, verkeerde dosering of het preparaat wat je gebruikt is niet optimaal voor jouw stofwisseling. Het kan ook zo zijn dat het ééne of andere merk je beter of slechter bevalt.

LET OP: altijd je dosering Testosteron met je behandeld arts bespreken! en bloedprikken om de waardes te controleren is echt noodzakelijk!

Ook moet worden rekening gehouden met de SNPs (Single Nucleotide Polymorfism), de kleine genetische afwijkingen, waarbij dan de enzymen minder goed kunnen functioneren. Bijvoorbeeld, DHEA wordt omgezet in Androsteendion en dit wordt weer omgezet in Testosteron en als dat bijbehorende enzym niet zo goed werk, kan je dus slechter Testosteron zelf maken. Hierbij valt te denken die al heel hun leven vermoeidheid hebben, overgevoelig zijn, het niet krijgen neergezet in hun leven, zicht altijd maar down, depri en angstig voelen. Ook hiervoor geldt, je hoeft niet deze klachten allemaal tegelijk te hebben bij lage Testosteron. Je kan er ook een aantal wel en niet hebben,

En dan nu de vraag wat is goed voor jouw stofwisseling? Inmiddels heb ik van alle bovengenoemde middelen testers en kunnen we met de autonomic nervous system response test zien welke middelen in welke doseringen optimaal lijken. Het is altijd belangrijk om dit 1x per 2 maanden even te controleren, want jaren lang dezelfde hormonen slikken en niks meer controleren is echt niet goed!

De bovengenoemde Artsen die ik volg die gespecialiseerd zijn in Hormone Replacement Therapy zeggen ook allemaal dat bloedtesten op hormonen (behalve vrije testosteron) niet accuraat zijn, er wordt behandeld en gedoseerd op het welbevinden en de reactie van de persoon en haar lichaam.

Voor meer vragen en begeleiding kan ik je zeker helpen, ook in samenspraak met je behandelend Arts / Gynaecoloog. Plan jouw 10 minuten gratis kennismakingsconsult mbv beeldbellen om te bespreken wat ik voor jou kan betekenen.

Ik ben zelf ook ervaringsdeskundige en gebruik zelf ook de BIO-identieke hormonen. Ook heb ik de Masterclasses van Dr. Louise Newson gevolgd.